Τοκετός στο σπίτι

Ο φυσικός τοκετός, ο ερχομός του μωρού μας μέσα στο ίδιο μας το σπίτι, είναι μια ανεπανάληπτη εμπειρία. Πόσο εύκολο είναι όμως να πάρουμε την απόφαση αυτή;

Έχει τύχει να διαβάσω, αλλά κυρίως να δω στην τηλεόραση, να μιλούν γυναίκες που επέλεξαν να φέρουν στον κόσμο τα μωρά τους μέσα στο σπίτι τους κι αυτό που μου τράβηξε την προσοχή ήταν η ηρεμία στο λόγο και η ασφάλεια στο βλέμμα τους. Ενώ ήταν φρέσκες λεχώνες, δεν διέκρινα τον πανικό, την αγωνία, την εξάντληση, που ένιωθα εγώ και οι φίλες μου όταν είχαμε γεννήσει τα παιδιά μας. Μπορεί σ’ αυτό να είχε συμβάλει η επιλογή τους να γεννήσουν στο σπίτι τους;

Η σκέψη αυτή έμεινε για καιρό στο μυαλό μου, ώσπου τελικά μετουσιώθηκε σ’ ένα άρθρο που ελπίζω πως θα κατατοπίσει και θα ενημερώσει με επιστημονικές πληροφορίες, από ανθρώπους που έχουν ασχοληθεί με το θέμα, όσες μέλλουσες μανούλες σκέφτονται την επιλογή να φέρουν τα παιδιά τους στον κόσμο μέσα στο ίδιο τους το σπίτι. Σε κάθε περίπτωση, η επιλογή κάθε γυναίκας είναι  προσωπική υπόθεση και δεν υπάρχει σωστό και λάθος. Άλλωστε, στο τέλος όλα είναι υπέροχα και τυχόν δυσκολίες ή απογοητεύσεις ξεχνιούνται και σβήνουν μόλις κρατήσουμε στην αγκαλιά μας ένα γερό μωρό!

Τα καλά του φυσικού τοκετού

Οι λόγοι για τους οποίους μια μέλλουσα μαμά θα αποφασίσει να γεννήσει στο σπίτι της και όχι στο μαιευτήριο είναι πολλοί:

Θα έχει συνεχώς δίπλα της ανθρώπους που θα έχει επιλέξει, θα βρίσκεται στο δικό της χώρο που θα είναι οικείος και φιλικός, θα μειωθούν στο απολύτως απαραίτητο οι ιατρικές παρεμβάσεις στη διάρκεια του τοκετού, θα μπορεί να κινείται, να πάει στην τουαλέτα του σπιτιού της, να ακούσει τη μουσική που της αρέσει, να κάνει μασάζ ή οτιδήποτε άλλο τη χαλαρώνει, να νιώσει ελεύθερη από τους φόβους της και έτσι να ξεκινήσει φυσιολογικά τη διαδικασία του τοκετού, όση ώρα κι αν χρειαστεί. Και μετά, αφού φέρει στον κόσμο το μωρό της, θα το έχει συνέχεια πλάι της, θα μπορεί να το θηλάσει απ’ την πρώτη στιγμή, να το ακουμπήσει επάνω στο σώμα της για να μην νιώσουν την ένταση του αποχωρισμού του ενός απ’ τον άλλο. Έτσι θα εξοικειωθεί αμέσως μαζί του και θα εκμεταλλευτεί τα πρώτα ένα δυο εικοσιτετράωρα της «μεγάλης νύστας» του μωρού για να ξεκουραστεί και να συνηθίσει τη φροντίδα του.

Προσοχή: ο τοκετός στο μαιευτήριο είναι επιβεβλημένος σε ορισμένες περιπτώσεις, είτε λόγω πιθανών δυσκολιών που μπορεί να προκύψουν κατά τη γέννα είτε λόγω του τόπου διαμονής της μέλλουσας μητέρας.

Ποιες γυναίκες μπορούν να γεννήσουν στο σπίτι τους;

Δεν μπορούν να γεννήσουν όλες οι γυναίκες στο σπίτι τους, ούτε κάθε εγκυμοσύνη και τοκετός εξελίσσονται πάντα με τον τρόπο που θα επιθυμούσαμε. Ας μην χάνουμε, λοιπόν, το στόχο, που είναι η γέννηση ενός υγιούς μωρού. Έτσι, στην πορεία της εγκυμοσύνης, ύστερα από συζήτηση με τον γυναικολόγο και τη μαία της, η έγκυος μπορεί να αποφασίσει να επιχειρήσει να γεννήσει στο σπίτι της εφόσον συντρέχουν οι παρακάτω λόγοι:

• Είναι υγιής
• Η εγκυμοσύνη της ακολουθεί φυσιολογική πορεία
• Η κύηση δεν είναι πολύδυμη
• Δεν είναι κύηση από IVF. (Ο λόγος γι’ αυτή την προϋπόθεση είναι πως οι κυήσεις που προκύπτουν έπειτα από εξωσωματική γονιμοποίηση συνηθίζεται να ολοκληρώνονται στο μαιευτήριο για λόγους μέγιστης ασφάλειας και έχει να κάνει και με την ηλικία της εγκύου).
• Η προβολή του εμβρύου είναι κεφαλική
• Δεν έχει μπει σε πραγματική παράταση (ηλικία κύησης> 42 εβδ.)
• Το επιθυμεί η ίδια και ο σύντροφός της
• Το σπίτι της πληροί τους στοιχειώδεις όρους υγιεινής
• Η απόσταση από το πλησιέστερο νοσοκομείο δεν είναι μεγαλύτερη από τη μία ώρα
• Υπάρχει ο ειδικός που θα την ξεγεννήσει
• Ο τοκετός θα ξεκινήσει αυτόματα και η εξέλιξή του θα είναι φυσική

Μια απόφαση ζωής

Κάπου στα μισά του τρίτου τριμήνου, ή ίσως και λίγο νωρίτερα, φτάνει η στιγμή που θα συζητήσετε με τον γιατρό σας τις επιλογές για τον τοκετό. Μην διστάσετε να συζητήσετε με τον γυναικολόγο σας για τις επιλογές φυσικού τοκετού που σας προσφέρει το μαιευτήριο ή η κλινική με τα οποία συνεργάζεται – μπορεί να εκπλαγείτε. Ρωτήστε επίσης τη γνώμη του σχετικά με τον τοκετό στο σπίτι και αν θα μπορούσε να σας βοηθήσει στην επιλογή σας. Ακούστε όλες τις πιθανές επιλογές και τις δυνατότητες και συζητήστε το με τον σύντροφό σας. Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να νιώσετε ασφάλεια και εμπιστοσύνη τόσο προς το πρόσωπο του γιατρού ή/και της μαίας που θα σας βοηθήσει στον τοκετό όσο και στην επιλογή σας.

Θα είναι ο γιατρός μαζί σας;

Συνήθως ο τοκετός στο σπίτι πραγματοποιείται με τη βοήθεια δύο μαιών οι οποίες συνεργάζονται με τον μαιευτήρα που σας παρακολουθεί. Είναι σημαντικό τόσο η μαία όσο και ο μαιευτήρας να είναι εξοικειωμένοι με τις διαδικασίες του τοκετού στο σπίτι και να νιώθετε απ’ την αρχή ασφάλεια στα χέρια τους. Σε ιδανικές περιπτώσεις πρέπει να υπάρχει άμεση επικοινωνία με το μαιευτήριο που συνεργάζεται ο μαιευτήρας ώστε να μεταφερθείτε σε περίπτωση ανάγκης καθώς και ασθενοφόρο σε αναμονή. «Η αλήθεια είναι πως η παρουσία του μαιευτήρα δεν είναι απαραίτητη», μας λέει ο Ιωάννης Καλογήρου. «Στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι τοκετοί στο σπίτι γίνονται από μαίες, όμως σε αυτό το σημείο οφείλουμε να επισημάνουμε την ύπαρξη διαφορετικών δομών σε όλα τα επίπεδα, το γεγονός πως οι μαίες διαθέτουν ειδική εμπειρία, οι αποστάσεις είναι πιο κοντινές και τέλος πως η ίδια η γυναίκα είναι πιο συνειδητοποιημένη σε όλα τα επίπεδα των διαδικασιών της εγκυμοσύνης και του τοκετού».

Η πρακτική προετοιμασία

Το πρακτικό μέρος είναι πολύ λιγότερο περίπλοκο απ’ όσα θα φανταζόταν κανείς και θα το συζητήσετε εκτενώς με τη μαία ή και τον μαιευτήρα σας. Σκεφτείτε μόνο πώς γεννούσαν τόσες γενιές γυναικών στα σπίτια πριν από μόλις μερικές δεκαετίες. Στα βασικά «προαπαιτούμενα» είναι ένα καθαρό και ζεστό σπίτι, καθαρά και σιδερωμένα κλινοσκεπάσματα και ρούχα για το μωρό. Θα χρειαστείτε επίσης ένα νάιλον για να προστατευτεί το στρώμα και το πάτωμα του δωματίου που θα γίνει ο τοκετός, υποσέντονα και σερβιέτες, καθαρό οινόπνευμα για την αποστείρωση των χεριών, δύο μικρές λεκάνες, σακούλες για να πεταχτούν τα λερωμένα πανιά, ένα πλάγιο φωτιστικό. Αν θέλετε μπορείτε να νοικιάσετε και μια ζυγαριά για το μωρό την οποία θα κρατήσετε τους πρώτους δύο με τρεις μήνες για να το ζυγίζετε.

«Οι μαίες,» αναφέρει η κυρία Ελευθερία Δημοπούλου, «έχουν μαζί τους όλα τα απαραίτητα εργαλεία και όργανα για τις πρώτες βοήθειες σε περίπτωση ανάγκης. Μέσα στο πρώτο εικοσιτετράωρο απ’ τον τοκετό έρχεται ο παιδίατρος να εξετάσει το μωρό. Ωστόσο, η πρώτη εξέταση γίνεται από τις μαίες κι αν υπάρχει ανάγκη το μωρό μεταφέρεται στο παιδιατρικό νοσοκομείο».

Δύο απαραίτητες προϋποθέσεις για την ασφάλεια της μαμάς και του μωρού της είναι:

• Η ομαλή εξέλιξη της εγκυμοσύνης.
• Η ύπαρξη μαιευτηρίου ή μαιευτικής κλινικής σε κοντινή απόσταση ώστε να μπορεί να μεταφερθεί η επίτοκος σε περίπτωση ανάγκης.

Εκτός απ’ την απόσταση, βέβαια, παίζει ρόλο και η περιοχή που μένει η γυναίκα ώστε να είναι εύκολο στο ασθενοφόρο να φτάσει στο απαιτούμενο χρονικό πλαίσιο στο μαιευτήριο. Ούτε ο μαιευτήρας ούτε η μαία θα διακινδυνέψουν τον τοκετό στο σπίτι αν υπάρχει κάποια ένδειξη πιθανής επιπλοκής.

Ο τοκετός βήμα-βήμα

Πώς εξελίσσεται συνήθως ένας τοκετός στο σπίτι; Η κυρία Ελευθερία Δημοπούλου, μας περιγράφει. «Όταν ξεκινήσει ο τοκετός, με συστολές-πόνους κάθε δέκα λεπτά ή αν σπάσουν τα νερά η επίτοκος επικοινωνεί με τη μαία. Η πρώτη μαία θα πάει στο σπίτι της, θα ακούσει τους παλμούς του μωρού, θα πάρει τα ζωτικά σημεία (αρτηριακή πίεση, σφύξεις και θερμοκρασία) της επιτόκου, θα την εξετάσει να κάνει μια πρώτη εκτίμηση της πορείας του τοκετού και στη συνέχεια θα τη βοηθήσει να μπει στην πιο ενεργό φάση του τοκετού της.

Πώς; Περπατώντας, κάνοντας βαθιά καθίσματα, χορεύοντας με τη μουσική της αρεσκείας της και πάντα με τη βοήθεια του συντρόφου της. Όταν οι συστολές (πόνοι) δυναμώσουν και η πρόοδος της διαστολής προχωρά, έρχεται και η δεύτερη μαία η οποία βοηθά την επίτοκο να χρησιμοποιήσει ήπιες μεθόδους ανακούφισης του πόνου, όπως:

• Νερό, κάνοντας ντους ή μπαίνοντας στην μπανιέρα της ή χρησιμοποιώντας την ειδική μπανιέρα τοκετού.
• Μασάζ από τον σύντροφο ή τη μαία.
• Βότανα, ανθοϊάματα.
• Θέσεις και στάσεις.
• Αναπνοή και ήχο.

Σε όλη τη διάρκεια του τοκετού η μαία βοηθά την επίτοκο και παρακολουθεί σε τακτά χρονικά διαστήματα την πρόοδό του, την καρδιακή λειτουργία του μωρού και τη γενική κατάσταση της μητέρας. Η επίτοκος έχει τη δυνατότητα να επιλέξει εκείνη σε ποια θέση θα γεννήσει και συνήθως οι γυναίκες προτιμούν να είναι γονατιστές στα τέσσερα. Καθώς φτάνει η ώρα, προετοιμάζουμε το περίνεο με μασάζ και ειδικό λάδι έτσι ώστε να μην γίνουν τραυματισμοί ή ρήξεις. Αν παρόλη την προσπάθεια προκύψει κάποιος τραυματισμός, η μαία έχει τον κατάλληλο εξοπλισμό και τη γνώση να αποκαταστήσει την περιοχή».

Να σας ζήσει!

«Αφού γεννηθεί το μωρό και όταν σταματήσει να δίνει αίμα στο μωρό ο ομφάλιος λώρος, ο μπαμπάς που είναι συνέχεια κοντά, τον κόβει και σιγά-σιγά αποκολλάται ο πλακούντας, καθώς δεν έχει λόγο να βρίσκεται άλλο στη μήτρα.

Το μωρό βρίσκεται συνέχεια στην αγκαλιά της μητέρας του και αφού το ίδιο θελήσει, στα επόμενα 10 λεπτά αρχίζει ο θηλασμός. Όλα έχουν τελειώσει. Η εξέταση του μωρού και της λεχώνας μαμάς γίνεται από τη μαία. Ο μπαμπάς βρίσκεται δίπλα στο παιδί του και τη μαμά, τη βοηθά και μοιράζονται την ευτυχία τους.

Οι μαίες μετά τις 3 πρώτες ώρες, αφού βεβαιωθούν ότι όλη η οικογένεια είναι καλά, δίνουν οδηγίες και αποχωρούν. Για τις επόμενες 10 ημέρες μια από τις μαίες επισκέπτεται το ζευγάρι στο σπίτι και παρακολουθεί τη μητέρα και το νεογνό».

Πόσο κοστίζει;

Τελικά είναι οικονομικός ο λόγος για να επιλέξει μια γυναίκα να γεννήσει στο σπίτι;

«Όχι,» απαντά ο Ιωάννης Καλογήρου, «γιατί το κόστος μπορεί να είναι ανάλογο ή και μεγαλύτερο από το να γεννήσει σε κάποιο ιδιωτικό μαιευτήριο, αν αποφασιστεί η εμπλοκή αρκετών λειτουργών υγείας. Η εμπειρία όμως για την ίδια τη γυναίκα είναι ανεκτίμητη…».

Μαρτυρία: Τοκετός στο σπίτι… από πρώτο χέρι!

Η Άννα Χαρίτου-Φλώκου, μητέρα δύο παιδιών, μοιράζεται μαζί μας την προσωπική της ιστορία: «Η εμπειρία του τοκετού στο σπίτι ήρθε… κλιμακωτά στη ζωή μας, αφού γέννησα τον πρώτο μου γιο στο Κέντρο Φυσικού Τοκετού, έναν οργανωμένο χώρο για τοκετό σαν στο σπίτι, όπου δεν υπάρχει παρέμβαση, το μωρό γεννιέται φυσικά και η μητέρα μπορεί να επιστρέψει ύστερα από μερικές ώρες στο σπίτι της. Η εμπειρία ήταν τόσο όμορφη που πραγματικά όταν έμεινα για δεύτερη φορά έγκυος, η πρώτη μου σκέψη ήταν ο τοκετός στο σπίτι. Ήταν μια απόφαση που πήραμε μαζί με τον σύζυγό μου, χωρίς όμως να το ανακοινώσουμε στις οικογένειές μας γιατί δεν θέλαμε να υποστούμε την πίεση και το άγχος τους. Η εγκυμοσύνη προχωρούσε φυσιολογικά, όλα πήγαιναν καλά. Αν είχα άγχος; Δεν θα το έλεγα. Η αλήθεια είναι πως ήμουν τόσο σίγουρη, τόσο θετικά διακείμενη απέναντι στον τοκετό μου που δεν σκεφτόμουν καθόλου αρνητικά. Έτσι ξεκινήσαμε για τοκετό στο σπίτι μέχρις αποδείξεως του εναντίου και τα δεδομένα μας οδήγησαν εκεί. Την 33η εβδομάδα είδα κάποιες βλέννες και λίγο αίμα και η μαία μου με συμβούλευσε να μείνω για λίγο στο κρεβάτι. Ο μπέμπης μας τελικά γεννήθηκε στις 37 εβδομάδες και 3 μέρες και παρ’ όλα αυτά ζύγιζε 3,5 κιλά.

Σάββατο, ξημερώματα της 18ης του Δεκέμβρη, έσπασαν τα νερά μου. Τηλεφώνησα στη μαία η οποία μου είπε να την ξαναπάρω όταν θα με πιάσουν οι πόνοι και σε δύο φίλες μου που ήθελα να είναι μαζί μου. Οι πόνοι ξεκίνησαν κάθε έξι λεπτά και πολύ γρήγορα έγιναν τρίλεπτοι. Μόλις ειδοποίησα τη μαία μου έφτασε αμέσως, με εξέτασε και είδε πως είχα τρία εκατοστά. Στη δεύτερη εξέταση, έπειτα από μερικά λεπτά, η διαστολή είχε φτάσει στα έξι εκατοστά. Η όλη διαδικασία κράτησε 2 ώρες και 45 λεπτά. Στο διάστημα αυτό άναψα τα φωτάκια στο χριστουγεννιάτικο δέντρο, μερικά κεράκια στο υπνοδωμάτιο, έστρωσα μαζί με τον άντρα μου το πλαστικό υπόστρωμα στο κρεβάτι. Έμενε να αποφασίσω πώς θέλω να γεννήσω. Η στάση που θα γεννήσεις είναι κάτι που σου βγαίνει εκείνη την ώρα. Έτσι, ξάπλωσα στο κρεβάτι, προς το πλάι και τελικά γέννησα ανάσκελα κρατώντας τα πόδια μου κάτω απ’ τα γόνατα. Ο σύζυγός μου ήταν πίσω στην πλάτη μου και με βοηθούσε στηρίζοντάς με και μιλώντας μου.

Προσπαθούσα να είμαι πολύ συγκεντρωμένη, να παίρνω τις ανάσες μου και να διατηρώ μια επαφή με το μωρό… Είναι βασικό να είσαι συγκεντρωμένη γιατί τότε ο πόνος αντέχεται. Κούρνιαζα στην αγκαλιά της μαίας, αυτή μου ακουμπούσε την κοιλιά, με χάιδευε και ένιωθα πιο δυνατή. Είχα μάθει επίσης πως μερικές φορές δεν πρέπει να αντιστεκόμαστε στον πόνο, πρέπει να αφεθούμε, να νιώσουμε το σώμα μας να ανοίγει, να το αφήσουμε να πάει εκεί όπου θέλει κι εκεί όπου πρέπει.

Μόλις γεννήθηκε το μωρό ήταν πολύ ήσυχο, έκλαψε για μισό λεπτάκι και μετά καθόταν στην αγκαλιά μου ενώ το λώρο τον έκοψε ο σύζυγός μου. Ύστερα από λίγο αποβλήθηκε ο πλακούντας χωρίς να νιώσω τίποτε. Μετά φωνάξαμε τον μεγαλύτερο γιο μου για να ντύσουν μαζί με τον μπαμπά του το μωρό. Έβλεπα στα μάτια του και τις κινήσεις του πως ήταν πολύ ευτυχισμένος. Αφού ντύσαμε το μωρό, οι μαίες βγήκαν απ’ το δωμάτιο για να θηλάσω το μωρό και να μείνουμε μόνοι οι τέσσερίς μας, η οικογένειά μας. Λίγες ώρες αφότου γέννησα, και αφού βεβαιώθηκαν πως όλα πηγαίνουν καλά, η μαία και η βοηθός της έφυγαν.

Ήταν μια φανταστική εμπειρία. Και τώρα που είμαι στο σπίτι με το νεογέννητο και το τετράχρονο αγοράκι μου, όταν πάει να με καταβάλει η κούραση και το ξενύχτι παίρνω δύναμη και υπενθυμίζω στον εαυτό μου πως αφού γέννησα στο σπίτι, μπορώ να τα καταφέρω μια χαρά στη φροντίδα των παιδιών μου και την καθημερινότητα. Νιώθω περήφανη και ευτυχισμένη, νιώθω καλά μέσα μου κι αν αποφασίσουμε να κάνουμε και τρίτο παιδί, πάλι στο σπίτι θα ήθελα να το φέρω στον κόσμο».

Με τη συνεργασία του Μαιευτήρα Γυναικολόγου Ιωάννη Καλογήρου και της Ελευθερίας Δημοπούλου, Ανεξάρτητης Μαίας για το Φυσικό Τοκετό, Προέδρου του Συλλόγου «Ευτοκία».

Πηγή: paidimag.gr